11 listopada 1918 - Odzyskanie przez Polskę niepodległości po 123 latach pod zaborami.

Zakończenie I Wojny Światowej.

 

      11 listopada 1918 roku to była symboliczna data, która rozpoczęła proces odzyskiwania przez Polskę niepodległości w różnych miastach i regionach - podkreślają historycy. Ale co doprowadziło do tych wydarzeń? Jacy ludzie, jakie wydarzenia i przemiany pomogły odzyskać Polsce niepodległość?

       W listopadzie 1918 roku, po 123 latach nieobecności na mapach politycznych Europy Polska odzyskała niepodległość. Stało się to głównie dzięki wytrwałości polskiego społeczeństwa, które w okresie niewoli przekazywało nowym generacjom młodych Polaków przywiązanie do języka i kultury narodowej. W latach pierwszej wojny światowej (1914-1918) wystąpiły sprzyjające okoliczności dla sprawy polskiej. Zaborcy stanęli wówczas naprzeciwko siebie, łamiąc swą dotychczasową solidarność w kwestii polskiej. Nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości od przełomu XIX i XX w. wzmacniały mnożące się spory pomiędzy zaborcami, czyli z jednej strony Rosją, a z drugiej Niemcami i Austro-Węgrami. W 1908 r. Józef Piłsudski ze współpracownikami założył we Lwowie Związek Walki Czynnej. Wkrótce zaczęły w Galicji powstawać organizacje paramilitarne (np. Strzelec, Związek Strzelecki), które za cel stawiały sobie wojskowe przeszkolenie polskiej młodzieży i przygotowanie jej do walki o niepodległość. Już przed wybuchem wojny Polacy zdawali sobie sprawę z tego, że światowy konflikt, który dotknie zaborców, może stanowić niepowtarzalną okazję do wyzwolenia kraju.

        Ale ostateczny sukces nadszedł faktycznie dopiero w 1918 roku, a zaczął się w styczniu, od 13 punktu 14 punktowego programu pokojowego prezydenta USA Woodrow’a Wilson’a. Brzmiał on tak: „Stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległością polityczną, gospodarczą, integralność terytoriów tego państwa powinna być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową.”

       W październiku 1918 roku było już oczywiste, że wojna dobiega końca, a zaborcy są mocno osłabieni. W Polsce rozpoczęła się walka o władzę pomiędzy środowiskami skupionymi wokół Komitetu Narodowego Polskiego i Romana Dmowskiego(w czasie wojny popierających Rosję) oraz Radą Regencyjną, którą popierał Józef Piłsudski (popierający w czasie wojny Prusy i Austro-Węgry).

     30 października Rada Likwidacyjna złożona z polskich posłów do parlamentu austriackiego przejęła władzę w Galicji. W nocy z 6 na 7 listopada w Lublinie Ignacy Daszyński stanął na czele Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. 10 listopada wrócił do Warszawy zwolniony z więzienia w Magdeburgu Józef Piłsudski. Komendant I Brygady Legionów został powitany na Dworcu Głównym przez księcia Zdzisława Lubomirskiego, który reprezentował Radę Regencyjną. Jeszcze 10 listopada doszło do spotkania Piłsudskiego z niemiecką Centralną Radą Żołnierską. W wyniku zawartych porozumień, w nocy rozbrojono 30-tysięczny niemiecki garnizon stacjonujący w Warszawie, a w przeciągu następnego tygodnia wywieziono z Polski jeszcze 55 tysięcy niemieckich żołnierzy. 1 listopada Rada Regencyjna powierzyła Piłsudskiemu władzę wojskową, a 14 listopada - także władzę cywilną. 16 listopada Piłsudski wysłał telegram do państw zachodnich, w którym poinformował rządy o powstaniu niepodległej Polski. 18 listopada powołał pierwszy rząd Rzeczypospolitej, a premierem został Jędrzej Moraczewski.

Po tak długim oczekiwaniu Polska wreszcie powróciła.

Jakub Jurak 3a (2018)

 

Zdjęcie: Józef Piłsudski witany na dworcu kolejowym w Warszawie 11 listopada 1918 roku, po powrocie z więzienia w Magdeburgu

 

/reprodukcja: Piotr Mecik /Agencja FORUM

Początek ZHP na terenie Piastowa.

 

Strona Hufca ZHP Piastów

 

 Andrzej Olaszek

Z dziejów harcerstwa w Piastowie... 

Biuletyn Informacyjny Rady i Burmistrza Miasta Piastowa nr 8 (44) grudzień 2008, s. 6-7.

 

Wystawa 100 lat Piastowskiego ZHP w Miejskim Ośrodku Kultury w Piastowie

 

 

 

20 lutego 1919

Uchwalenie Małej Konstytucji

20 lutego 1919 uchwalono Małą Konstytucję, według której  najwyższą władzę w państwie stanowił Sejm Ustawodawczy, jego wolę wykonywał Naczelnik Państwa - Józef Piłsudski oraz Rada Ministrów.

 

Grafika Dziennik Gazeta Prawna

Traktat Wersalski

28 czerwca 1919 Niemcy, mocarstwa Ententy, państwa sprzymierzone i stowarzyszone podpisały Traktat Wersalski, który ustalił wiele granic międzypaństwowych w Europie oraz wprowadził nowy ład polityczny.

 

 

Okładka publikacji traktatu wersalskiego w języku angielskim Tekst brzmi: TRAKTAT POKOJU MIĘDZY UPRAWNIONYMI I POWIĄZANYMI UPRAWNIENIAMI I NIEMIEC, Protokół do niego załączony, Porozumienie dotyczące okupacji wojskowej terytoriów Renu I TRAKTATU POMIĘDZY FRANCJA I WIELKA BRYTANIA OCZEKUJĄ Pomoc dla Francji w przypadku niesprowokowanej agresji ze strony Niemiec. Podpisano w Wersalu, 28 czerwca 1919 r.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Traktat_wersalski

 

 

 

21 listopada 1919 roku urodził się w Dęblinie Zbigniew Gęsicki, ps. Juno – żołnierz oddziału dywersji bojowej Agat Armii Krajowej, uczestnik Akcji Kutschera, patron Szkoły Podstawowej nr 5 w Piastowie.

Od roku 1928 do 1937 rodzina Gęsickich mieszkała w Piastowie.

więcej...

15 sierpnia 1920 

Bitwa Warszawska

 

    W dniach 13 - 25 sierpnia 1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej stoczono Bitwę Warszawską, która zadecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i przekreśliła plany rozprzestrzenienia komunizmu na Europę Zachodnią.

     Bitwa Warszawska to kluczowe wydarzenie w historii niepodległej Polski. Bitwa została stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej pomiędzy II Rzeczpospolitą a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką. Dzięki niej Polska zachowała niepodległość, a rozprzestrzenianie się komunizmu w Europie Zachodniej zostało zablokowane. Popularnym określeniem tej bitwy jest Cud nad Wisłą. Twórcą tego sformułowania był Stanisław Stroński który porównał to wydarzenie do dramatycznego położenia Francji w czasie I wojny światowej we wrześniu 1914 roku i nieoczekiwanego odrzucenia wojsk niemieckich z przedpola Paryża. Nazwa Cud nad Wisłą była chętnie używana przez osoby kwestionujące zasługi Józefa Piłsudskiego, w przygotowaniu i przeprowadzeniu tej operacji. Dowódcami po stronie polskiej poza Józefem Piłsudskim byli: Tadeusz Jordan Rozwadowski, Józef Haller, Władysław Eugeniusz Sikorski, Franciszek Ksawery Latinik, Bolesław Jerzy Roja, Edward Śmigły-Rydz, Leonard Kazimierz Skierski, Zygmunt Zieliński i Wacław Iwaszkiewicz. Przyczyną było dążenie do ustalenia wschodnich granic Polski. Sam przebieg wydarzenia można podzielić na trzy etapy: 1) bój na przedmościu Warszawskim, 2) walki nad Wkrą i 3) manewr znad Wieprza. Warto również wspomnieć o naszym wywiadzie i kryptologach, którzy złamali bolszewickie szyfry. Dzięki temu nasza armia wiedziała dokładnie co się dzieje u wroga. Ostatecznie operacja zakończyła się klęską bolszewików.

        Bitwa ta miała ogromny wpływ na historię nie tylko Polski, a również całej Europy. Została uznana przez Edgara D’Abernona za osiemnastą z przełomowych bitew w historii świata. Gdyby wydarzenie to zakończyło się zwycięstwem bolszewików środkowa Europa stanęłaby otworem dla propagandy komunistycznej i dla sowieckiej inwazji.

Zuzanna Chłosta 3a (2018)

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_Warszawska

http://poznajhistorie.org/exhibits/show/bitwa-warszawska/materia--y-pomocnicze (twórcy to zespół pracowników Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce)

 

    BITWA WARSZAWSKA - bitwa stoczona w dniach 13–25 sierpnia 1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Zadecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i przekreśliła plany rozprzestrzenienia komunizmu na Europę Zachodnią. Kluczową rolę odegrał manewr Wojska Polskiego oskrzydlający Armię Czerwoną przeprowadzony przez Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, wyprowadzony znad Wieprza 16 sierpnia, przy jednoczesnym związaniu głównych sił bolszewickich na przedpolach Warszawy. 13 sierpnia, w pierwszym dniu bitwy, nastąpiło gwałtowne natarcie dwóch sowieckich związków taktycznych, jednej dywizji z 3 Armii Łazarewicza i jednej z 16 Armii Sołłohuba. Nacierały one na Warszawę z kierunku północno-wschodniego. Dwie dywizje Armii Czerwonej, które w ostatnim czasie pokonały marszem przeszło 600 kilometrów, uderzyły pod Radzyminem, przełamały obronę 11 Dywizji pułkownika Bolesława Jaźwińskiego i zdobyły Radzymin. Następnie jedna z nich ruszyła na Pragę, a druga skręciła w prawo – na Nieporęt i Jabłonnę. Rozpoczęła się dramatyczna walka pod Radzyminem, która w polskiej legendzie mylnie uznawana jest niekiedy za „bitwę warszawską”. Niepowodzenie to skłoniło dowódcę polskiego Frontu Północnego do wydania dyspozycji wcześniejszego rozpoczęcia działań zaczepnych przez 5 Armię generała Sikorskiego z obszaru Modlina, by tym samym odciążyć 1 Armię osłaniającą Warszawę. W dniu następnym, to jest 14 sierpnia, zacięte walki wywiązały się już wzdłuż wschodnich i południowo-wschodnich umocnień przedmościa warszawskiego – na odcinku od Wiązowny po rejon Radzymina. Siły polskie stawiały wszędzie twardy opór i nacierające wojska sowieckie nie uzyskały poważniejszych sukcesów. Bardziej stabilna sytuacja w rejonie przedmościa warszawskiego, miała miejsce w rejonie położonym na południe od Radzymina na odcinku od Starej Miłosny poprzez Wiązownę, Emów aż po Świerk, gdzie zacięty i skuteczny opór od 13 do 16 sierpnia stawiały oddziały XXIX Brygady Piechoty płk. Stanisława Wrzalińskiego. 15 sierpnia koncentryczne natarcie odwodowych dywizji polskich. Po całodziennych zażartych bojach przyniosło duży sukces. Odzyskany został Radzymin i polskie oddziały wróciły na pozycje utracone przed dwoma dniami. 16 sierpnia na liniach bojowych przedmościa warszawskiego toczyły się nadal intensywne walki, ale sytuacja wojsk polskich ulegała częściowej poprawie. W strefie Modlina działania zbrojne początkowo nie dawały również wyraźnego rozstrzygnięcia. Straty strony polskiej wyniosły: ok. 4,5 tys. zabitych, 22 tys. rannych i 10 tys. zaginionych. Szkody wyrządzone sowietom nie są znane. Przyjmuje się, że ok. 25 tys. bolszewików poległo, 60 tys. trafiło do polskiej niewoli, zaś 45 tys. zostało internowanych przez Niemców.

Ciekawostka:

-13 sierpnia pod Brześciem dowództwo armii czerwonej zdobyło plany polskich działań. Miał je przy sobie śmiertelnie ranny major Wacław Drojowski. Czerwonoarmiści uznali jednak że to fałszywka mająca na celu ich zmylić.

Bartłomiej Kępa 8c (2018)

Źródła:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_Warszawskahttps://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_Warszawska

https://www.bing.com/videos/search?q=ciekawostki+bitwa+warszawska&view=detail&mid=B368F878D2C52C44B561B368F878D2C52C44B561&FORM=VIRE

17 marca 1921

Konstytucja Marcowa

 

17 marca 1921 przyjęto nowoczesną Konstytucję marcową, która wprowadziła ustrój republiki demokratycznej, oparty na trójpodziale władzy. Obywatele mieli zapewnioną równość wobec prawa względem innych obywateli, nietykalność własności prywatnej, ochronę życia, wolność, tajność korespondencji oraz brak cenzury.

Straż Pożarna w Piastowie

 

       Wspólne ćwiczenia na terenie fabryk ochotnicza straż pożarna z osiedla Piastów, 1933 rok, zdjęcie pochodzi z Pamiątkowego albumu pracy w pożarnictwie, mjr. poż. Bronisława Grabowskiego, depozyt OSP w zbiorach Piastowskiego Archiwum Miejskiego         

http://pam.piastow.pl/fryderyk-piotr-wilhelm-muller/

        Wycieczka ochotniczej straży pożarnej i drużyny kolarskiej fabryki „Tudor” i „Piastów” do Otwocka, 1936 rok, zdjęcie pochodzi z Pamiątkowego albumu pracy w pożarnictwie, mjr. poż. Bronisława Grabowskiego, depozyt OSP w zbiorach Piastowskiego Archiwum Miejskiego

http://pam.piastow.pl/fryderyk-piotr-wilhelm-muller/

15 kwietnia 1924

Reforma Grabskiego

 

     Sejm uchwalił „Ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej”. Rząd Władysława Grabskiego wprowadził nową walutę - polski złoty, mając na celu zwalczenie hiperinflacji. W celu kontroli finansów państwa założono Bank Polski. Grabski przeforsował ograniczenie wydatków na aparat urzędniczy i wojskowość, przy jednoczesnym zwiększeniu wpływów z podatków.

 

      Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w roku 1918 r. jednym z problemów, który należało rozwiązać było zróżnicowanie gospodarcze ziem odzyskanych od poszczególnych zaborców. Dużym problemem było użycie walut mocarstw zaborczych, co próbowano zniwelować wprowadzeniem marki polskiej. Kolejnym problemem był kryzys gospodarczy spowodowany wyniszczeniem ziem polskich przez toczącą się pierwszą wojnę światową (zniszczenie przemysłu oraz infrastruktury odradzającego się kraju).

      W 1920 r. ekonomista Władysław Grabski przedstawił projekt reformy mającej na celu uzdrowienie finansów państwa, jednak nie uzyskała ona aprobaty rządu Wincentego Witosa, z racji toczącej się wówczas wojny polsko-bolszewickiej i konieczności skierowania wszystkich sił kraju do odparcia wojsk rosyjskich.

W 1923 r. z racji dużego kryzysu gospodarczego i inflacji upadł rząd Wincentego Witosa, Prezydent Stanisław Wojciechowski powołał rząd z premierem Władysławem Grabskim, powierzając mu jednocześnie stanowisko ministra finansów. Władysław Grabski na ministrów nie wybrał polityków, tylko specjalistów w określonych dziedzinach (Technokraci). Sejm w styczniu 1924 r. wyraził zgodę, aby rząd Grabskiego przez okres 6 miesięcy mógł wydawać dekrety z mocą ustawy, co znacznie przyśpieszało proces wprowadzania zmian potrzebnych do uzdrowienia gospodarki.

      Pierwszymi działaniami rządu Grabskiego było ograniczenie wydatków państwowych, zlikwidowanie dwóch ministerstw, zmniejszenie liczby urzędników. Następnie ograniczono dotację dla nierentownych Polskich Kolei Państwowych, wprowadzono wyższe podatki od dużych gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw, uszczelniono i przyśpieszono proces ściągania podatków. Państwo stało się monopolistą w handlu tytoniem i alkoholem, zaciągnięto pożyczki z zagranicy w celu ustabilizowania budżetu.

W kwietniu 1924 r. powstał Bank Polski który rozpoczął emisję nowej polskiej monety -złotego. Wartość nowego środka płatniczego zostało oparta na wartości złota i franka szwajcarskiego. Jeden złoty odpowiadał 1,8 mln. ówczesnych marek polskich. Rozpoczęto wymianę pieniądza.

      Po ustabilizowaniu finansów udało się zaciągnąć kolejne pożyczki zagraniczne, z których powstało kilka ważnych inwestycji (min. port w Gdyni, Zakłady Mechaniczne URSUS S.A.).

Pozytywnymi skutkami reformy były posunięcia w sferze polityki socjalnej: wprowadzono zasiłek dla bezrobotnych oraz przepisy regulujące pracę młodocianych i kobiet.

      Już po upadku rządu Grabskiego w 1925 r., jednak na podstawie jego planów, przeprowadzono reformę rolnictwa polegającą na dobrowolnym podziale dużych majątków rolnych, co poprawiło sytuację drobnych rolników, gdyż zwiększenie posiadanej ziemi skutkowało opłacalnością produkcji rolnej.

      Reforma Władysława Grabskiego w 1924 r. przyczyniła się do odbudowy kraju poprzez ustabilizowanie jego pozycji na arenie międzynarodowej, pozwoliło to na uzyskanie kredytów, bez których Polska nie byłaby w stanie o własnych siłach przeprowadzić rozbudowy sektora przemysłowego. Złoty w okresie do rozpoczęcia drugiej wojny światowej był jedną z najstabilniejszych walut w Europie.

Kamil Wasilewski 8c (2018)

 

Barbara Danowska-Prokop, Następstwa reformy skarbowo-walutowej Władysława Grabskiego dla sytuacji górnośląskiej części Województwa Śląskiego w latach 1923-1925.

https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/user_upload/wydawnictwo/SE_Archiwalne/SE_38/03.pdf

Agnieszka Niemojewska, 

Jak Władysław Grabski uratował II RP: Reforma monetarna

https://www.rp.pl/Rzecz-o-historii/308259995-Jak-Wladyslaw-Grabski-uratowal-II-RP-Reforma-monetarna.html

Polski pieniądz przez wieki 

http://www.mowiawieki.pl/templates/site_pic/files/PPPW_13.pdf

https://www.nbportal.pl/__data/assets/file/0019/29044/NBP_ZUG_ND_Bankoteka_Grabski_PUBLIKACJA.pdf

Wojciech Roszkowski, Władysław Grabski – praktyk i teoretyk, Bankoteka nr 14, NBP, Warszawa 2018

https://www.cpnbp.pl/__data/assets/pdf_file/0010/188317/Bankoteka_14.pdf

Niemiecki przedsiębiorca, inżynier Fryderyk Miller, zakłada przy ul. Warszawskiej fabrykę akumulatorów Zakłady Akumulatorowe Systemu TUDOR - Spółka Akcyjna w Warszawie. Firma jest znana dzisiaj jako ZAP SZNAJDER BATTERIEN S.A.

 

       Największym i stałym biurem inżynierskim na ziemiach

polskich była założona w 1898 roku firma Zakłady Akumulatorowe systemu Tudor inż. Fryderyka Mullera, która to również posiadała przedstawicielstwo najpoważniejszych fabryk zagranicznych produkujących akumulatory.

Przed uzyskaniem niepodległości na ziemiach polskich działalność produkcyjną prowadziła tylko jedna nieduża fabryka akumulatorów pod nazwą „Galicyjska Fabryka Akumulatorów systemu Tudor — S-ka z ogr. odp. Zamarstynów (koło Lwowa). Właścicielami jej byli bracia Schleyn i S-ka. Fabryka ta od 1906 r. wyrabiała jeden rodzaj akumulatorów do oświetlenia. W czasie I wojny światowej fabryka została zniszczona i zaraz po wojnie zupełnie zlikwidowana. W pierwszych latach niepodległości całkowite zapotrzebowanie na akumulatory pokrywano z zagranicy.

     Przełomową datą dla powstania przemysłu akumulatorowego w Polsce jest rok 1922, kiedy to przystąpiono do budowy i wyposażenia dla samoistnej produkcji zakładów akumulatorowych. Najpierw w Białej k/Bielska następnie pod Poznaniem.

      Powstanie i rozwój produkcji akumulatorów w regionie warszawskim.

      Podczas, gdy inż. Fryderyk Müller w Warszawie próbował utrzymać swoje biuro inżynieryjno-montażowe w oparciu o sprowadzane z Niemiec i Anglii części akumulatorów, inż. Ojzer vel Aleksander Golde w 1923 r. jako pierwszy otworzył przy ulicy Elektoralnej 10 niedużą fabrykę pod nazwą Pierwsza Krajowa Fabryka Akumulatorów ERGS. Golde wytwarzał głównie akumulatory typu samochodowego i radiowego. Nazywając swoje przedsiębiorstwo Pierwszą Krajową Fabryką Akumulatorów Właściciel popełnił dwie zasadnicze nieścisłości. Fabryka ta w istocie nie była pierwsza, (pomijając galicyjską wytwórnię we Lwowie, pierwszą była Fabryka PETEA w Białej koło Bielska). Trudno ją też było nazwać fabryką. W 1937 r. w okresie jej największego rozkwitu, zatrudnionych w niej było 25 robotników, a wytwarzane w sposób chałupniczy produkty posiadały bardzo przeciętną jakość. Od 1927 r. zakład przeniesiono na ul. Zagłoby, zaś w 1931 r. znajdował się on aż do wybuchu II wojny światowej na ul. Waliców.

      Na początku lat dwudziestych inż. Fryderyk Müller podejmował szereg prób usamodzielnienia się i rozpoczęcia produkcji akumulatorów na własną rękę. Nie mógł jednak dojść do porozumienia z Koncernem AFA, stwarzającym mu na tej drodze duże trudności. Dzięki bogatemu doświadczeniu i wiedzy fachowej w zakresie budowy akumulatorów oraz kredytowi towarowemu oraz maszynowemu, które uzyskał z Włoch

Müller na przełomie lat 1822-23 mógł pomyśleć o rozpoczęciu samodzielnej produkcji akumulatorów. Początkowo nowouruchomione jego warsztaty produkcyjne mieściły się w posagowej kamieniczce żony (która pochodziła z polskiej rodziny przemysłowej) przy ulicy Złotej 35. Szybko jednak zdecydował się na rozwinięcie produkcji akumulatorów.

        W 1925 r. zaczęły w szybkim tempie powstawać kompleksy budynków przemysłowych w osadzie Utrata (później nazwanej Piastowem). Ambicje właściciela związane z rozwojem były duże. Chciał pobudować fabrykę najnowocześniejszą, będącą w stanie wyrabiać wszelkiego rodzaju akumulatory potrzebne w kraju. Produkcję akumulatorów uruchomiono już w tym samym roku. Firma „Zakłady Akumulatorowe syst. „Tudor" - Spółka Akcyjna w W-wie" stała się szybko poważną konkurencją dla producentów akumulatorów w kraju. Na czele jej stanął jako główny udziałowiec i dyrektor inż. Fryderyk Müller.

     W celu wyeliminowania uciążliwego zakupu części ebonitowych do akumulatorów Müller wybudował i uruchomił wkrótce (1928 r.) obok drugą fabrykę — „Fabrykę Wyrobów Kauczukowych - Piastów". Zakłady te w niedługim czasie przewyższyły wielkością fabrykę akumulatorów, pokrywając jednocześnie zapotrzebowanie krajowe w zakresie kauczukowych wyrobów technicznych w 90%. Znamiennym, na owe czasy faktem jest, iż uruchomienie i produkcja tych zakładów odbyła się bez udziału kapitału zagranicznego.

      Koniunktura okresu międzywojennego na wszelkiego typu akumulatory spowodowała konieczność dynamicznego rozwoju fabryki. Wybudowane pierwsze pomieszczenia w Utracie w niedługim czasie przestały wystarczać. Wraz ze wzrostem popytu na akumulatory tworzono kolejne dobudówki do już istniejącej fabryki. Początkowo fabryka zbudowana na 2 ha podmokłego terenu składała się z trzech osobnych pomieszczeń.

Frontową linię stanowiły początkowo centralna przetwornica prądu stałego z formacją. Drugą linię stanowiła odlewnia z pastownią, dalej zaś była umiejscowiona montownia i pomocnicze działy (stolarnia). Na drugim skrzydle, jak już wspomniano, zapoczątkowano wkrótce budowę Zakładu produkcji ebonitów. Rozbudowa następowała poprzez dokupowanie sąsiednich placów i dobudowywanie do już istniejącego ciągu produkcyjnego pomieszczeń.

      Fabryka miała dogodne położenie rozwojowe. Głównie z dwóch powodów: położenie obok linii kolejowej, oraz bliskość Elektrowni Pruszkowskiej dostarczającej prąd elektryczny. Skromnie przedstawiało się początkowo wyposażenie produkcyjne fabryki. Stanowiło go: przetwornice prądu stałego, mieszadła mas czynnych, kotły do topienia ołowiu, maszyny warsztatu mechanicznego do własnego wyrobu form oraz maszyny stolarskie do wyrobu przekładek izolacyjnych i opakowań wysyłkowych. Prymitywne wyposażenie ługowni i kwasiarni na powietrzu pod zwykłą otwartą szopą dopełniały w głównym zarysie listę urządzeń. Do ogrzewania służyła zwykła lokomobila. Taki był początek fabryki akumulatorów w Piastowie, czyniąc z niej, w skali porównawczej z innymi zakładami z tego okresu, poważne przedsiębiorstwo.

         Rozwój przemysłu akumulatorowego w Piastowie w okresie międzywojennym

      Pierwszym produktem Fabryki, który posiadał największe zalety użytkowe i handlowe były akumulatory stacyjne. Znaczącym sukcesem Fabryki było wygranie konkursu na produkcję nowych akumulatorów do łodzi podwodnych (1930 r.). Przystąpienie do tej produkcji wymagało jednak intensywnego doskonalenia istniejących procesów produkcji mas czynnych i formowania płyt. Zdarzenie to stanowiło punkt zwrotny w działalności Fabryki. Wymogi stawiane przez Marynarkę Wojenną spowodowały ostateczne odejście od praktykowanej dotychczas ślepej empiryki w technologii mas czynnych, na rzecz podejścia naukowo-technicznego. Produkcję mas czynnych zaczęto konsultować z wieloma najbardziej liczącymi się w tym czasie ośrodkami naukowymi. Zamówienia na kolejne dostawy akumulatorów do łodzi podwodnych udowodniły słuszność wybranej drogi opartej na naukowo zweryfikowanych metodach. Jak podaje „Przegląd

Elektrochemiczny z roku 1929 nr 12" od chwili uruchomienia Fabryki w Piastowie gwałtownie zmniejszył się przywóz akumulatorów ołowianych z zagranicy, a w roku 1928 prawie że zupełnie ustał". Kolejnym sukcesem Zakładów Akumulatorowych był fakt, iż „do wyrobu akumulatorów firma używa wyłącznie surowców krajowych" oraz to, że „od pierwszego dnia powstania fabryka szła wyłącznie o własnych siłach, nie korzystając z kredytu w rządowych Instytucjach Kredytowych".

      Podstawą produkcji firmy Zakłady Akumulatorowe systemu „Tudor" sp. Ak., w okresie międzywojennym były akumulatory do oświetlenia, baterie do lokomotyw, wózków elektrycznych oraz wagonów motorowych i baterie: radiowe, do telegrafów i telefonów, oraz akumulatory do starterów samochodowych. Fabryka, której centrala mieściła się w W-wie na ul. Złotej 35 miała swoje oddziały (biura inżynieryjne) w Poznaniu, Bydgoszczy i Lwowie. W Fabryce i Oddziałach pracowało w latach 1926-1928 przeszło 400 osób. Jeżeli do tego doliczymy fakt, iż w 1928 roku obrót osiągnięty przez firmę wynosił 3.700.000 zł, otrzymamy pełny obraz wielkości i charakteru produkcji w okresie międzywojennym firmy pod nazwą Zakłady Akumulatorowe syst. „Tudor" Sp.Ak. >

      Za swoje osiągnięcia Fabryka została w 1930 roku wysoko oceniona. Otrzymała za swoje wyroby Medal Srebrny Nagrody Państwowej przyznany na Powszechnej Wystawie Krajowej w Dziale Elektrochemicznym oraz Wielki Medal Srebrny jako Nagrodę Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu. Kolejnym sukcesem zakładu było zrealizowanie dostaw akumulatorów do oświetlenia 2/3 ogólnej ilości wagonów kolejowych w Jugosławii. Był to nielada sukces. W tym czasie bowiem wyłączność na dostawy baterii podwagonowych na

cały świat miały firmy: angielska NIFE oraz firma SAFT. Innym wielkim zamówieniem dla Fabryki Fryderyka Mullera było dostarczenie akumulatorów do 14 jednostek łodzi podwodnych dla Indii Holenderskich. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił jednak realizację tej transakcji. Otrzymanie tych znacznych na rynku krajowym zamówień oraz zdobycie tak poważnych ofert produkcyjnych jakimi dysponowała firma przed wybuchem II wojny światowej jest przede wszystkim dowodem bardzo wysokiej jakości oraz nowoczesności i uniwersalności produkcji Fabryki w Piastowie. Jak poważnie rozbudowały się Zakłady w łatach międzywojennych świadczyć może fakt wzrostu pracowników. W latach 1926-1928 zatrudnionych było około 400 pracowników, w latach 1930—1936 — 1500, a już w 1938 pracowało w fabryce ok. 1700 osób.

Okres okupacji niemieckiej w Zakładach Akumulatorowych

      Nazajutrz po zakończeniu działań wojennych w 1939 r. okupant z Zakładów wywiózł do Hanoveru znaczną część urządzeń, materiałów i surowców. Sprzęt ten w późniejszych latach powrócił do Piastowa. Okres okupacji w Fabryce, mimo realizacji haseł pracy na zwolnionych obrotach, wykonywania  pracy z brakami, charakteryzował się rozwojem ilościowym produkcji akumulatorów samochodowych i trakcyjnych. Szczególnym zagrożeniem dla Fabryki w tym czasie były próby narzucenia produkcji akumulatorów do celów wojskowych niemieckiej marynarki wojennej. Dzięki licznym zabiegom inż. Fryderyka Mullera, w znacznym stopniu odstąpiono od realizacji tych planów. W efekcie tylko część produkcji przeznaczona była na cele wojskowe.

      Zatrudnieni w czasie okupacji pracownicy otrzymywali oprawione w celuloid legitymacje fabryczne, które stanowiły jakąś ochronę przed łapankami. Dodawały one trochę odwagi przy poruszaniu się. Duże ilości tych legitymacji przemycono z Fabryki na użytek ukrywających się osób z podziemia. W tym ciężkim czasie niemieckiej okupacji na terenie Zakładu działała komórka ruchu oporu - Związek Walki Zbrojnej. W skład

tej organizacji wchodzili min. tacy pracownicy jak: trzej bracia Kwiatkowscy, Edward Grabowski, Jerzy Szugajew, Jan Kalinowski i inni. W odwet za zabójstwo Jana Kalinowskiego dokonanego przez Verkschutza i członka S.A. Westrycha - organizacja Związku Walki Zbrojnej dokonała zamachu na komendanta Heneberga, w wyniku którego został on ranny. Wykonawcą wyroku był Ros - członek organizacji i robotnik Zakładu. Cofanie się frontu niemieckiego i zbliżanie się armii radzieckiej do Wisły oraz Powstanie Warszawskie spowodowały wydanie nakazów ewakuacji fabryk z Piastowa. Urządzenia i wyposażenie zaczęto rozsyłać w wielu różnorodnych kierunkach. W czasie ich demontażu robotnicy ukryli przed Niemcami wiele urządzeń; jak agregat prądotwórczy, przyrządy pomiarowe, pompy, prądnice, a nawet ołów i separatory.

W akcji tej wyróżnili się następujący pracownicy Zakładu: Jan Wożniak, Jan Wiącek, Stanisław Kosecki, Szczepan Adamiak, Władysław Wenerowicz, oraz ówczesny inżynier-technolog Bronisław Strzelczyk - główny inspirator tych działań. W filarach opuszczonych murów Fabryk w celu ich wysadzenia Niemcy założyli miny. Ich eksplozja groziła nie tylko całkowitą likwidacją Fabryk lecz również zagrażałby osiedlu Piastów. Pozostali na miejscu członkowie załogi (część pracowników została wraz z urządzeniami wysłana do Bawarii)

wpływali na Niemców różnymi sposobami, aby opóźnić wysadzenie Zakładów w powietrze. Działania te odniosły pożądany skutek. 

      Po kapitulacji Powstania nie było gdzie umieścić ewakuowanego Szpitala Dzieciątka Jezus - wybór padł na Piastów. Chorzy złożeni zostali na pełnych kurzu (od talku i ołowiu) salach fabrycznych. Przedtem rozminowano jednak filary budynków ratując ich od niechybnej zagłady. Lepsze warunki otrzymała tylko izba porodowa szpitala w willi właściciela Mullera. Cały ciężar przewiezienia sprzętu szpitalnego spoczął na pracownikach Zakładu. Społeczna (dosłownie) praca w szpitalu — fabryce była ciężka i mozolna atoli pracownicy wytrwali na placówce. 

      Bezpośrednio po wyzwoleniu 17 stycznia 1945 r. rozpoczęto porządkowanie terenu fabrycznego. Przewóz chorych oraz mienia szpitalnego z powrotem do Warszawy nastąpił dopiero w II kwartale 1945 r. Niezwłocznie jednak przystąpiono do działań produkcyjnych, które na początku ograniczały się jedynie do naprawy i ładowania akumulatorów. Dopiero na wiosnę 1945 r. można było przystąpić do realizacji montaży

baterii stacyjnych dla wojska.Pierwsze zarobki stanowiły podstawę do tygodniowych wynagrodzeń dla wszystkich pracowników w równych kwotach.

      Jako surowiec i materiał do pracy służył pozostawiony przez okupanta na terenie fabryki wśród śmieci złom ołowiany. W sposób bardzo prymitywny wytapiano z niego ołów. W początkach lata 1945 r. rozpoczęto z terenu kraju „ściąganie" wywiezionego wyposażenia Zakładu. Działania te wymagały nielada wysiłku w głównej mierze organizatorskiego. Początki powojennej działalności, uruchamiania produkcji to prawdziwy popis solidarności obywatelskiej. Organizowanie życia Fabryki od nowa, bez widocznych środków, bez zaopatrzenia na produkcję, bez pieniędzy i żywności na utrzymanie swoje i rodzin to treść podstawowych działań w tym czasie. Z próby tej załoga Zakładu wyszła zwycięsko. Trudne, pełne poświęceń i wyrzeczeń pierwsze lata powojennego rozruchu Zakładu konsolidowały załogę.

 

Stanisław Wasilewski 

Przegląd Pruszkowski, Numer 6 (1984) s. 1-16 

Pruszkowskie Towarzystwo Kulturalno-Naukowe. ISSN 0867-423X

 

http://mazowsze.hist.pl/30/Przeglad_Pruszkowski/665/1984/962/6/24225/

http://delibra.bg.polsl.pl/Content/23684/BCPS_25454_1936_Wiadomosci-z10.pdf

http://mazowsze.hist.pl/files/Przeglad_Pruszkowski/Przeglad_Pruszkowski-r1984-t-n6/Przeglad_Pruszkowski-r1984-t-n6-s1-16/Przeglad_Pruszkowski-r1984-t-n6-s1-16.txt

Folder reklamowy Zakładów Kauczukowych "PIASTÓW" w Warszawie

1935

 

 

Utrata staje się Piastowem

 

Powołano komitet społeczny do zorganizowania konkursu na nową nazwę osady. Zwyciężył „Piastów” - propozycja 14 letniego harcerza Zygmunta Kosewskiego - Utrata stała się Piastowem.

      Wiosną 1926 roku rozstrzygnięto konkurs na nazwę osiedla Utrata. Konkurs ogłosiły ówczesne władze Utraty z powodu wyczuwalnej niechęci mieszkańców do istniejącej nazwy. Okazał się on znakomitym pomysłem pobudzającym społeczną wyobraźnię. Jednym z jego uczestników był wówczas czternastoletni harcerz, Zygmunt Kosewski, który po latach tak wspominał tamte chwile (podajemy za „Kurierem Polskim” z dn. 10.09.1975 r):

      „Na zbiórce otrzymaliśmy rozkaz - wymyślić nową nazwę. Myśleli wszyscy. Początkowo, pod wpływem lektur Sienkiewicza, chciałem zaproponować Lachów, ale później zdecydowałem się na Piastów. Okazało się, że moja nazwa podobała się wielu mieszkańcom. Wreszcie zebrano wszystkie propozycje i spośród tysięcy wyłoniono trzy: Różanów, Złotów i Piastów.”

      Jak się okazuje, wybór wcale nie był łatwy i miał swoją dramaturgię. Ostatecznie, jak już wiemy, zwyciężył Piastów. Jak do tego doszło? Oto dalszy ciąg wspomnień Zygmunta Kosewskiego (cytat za „Kurierem Polskim” z 10.09.1975 r):

     „Rozpoczęły się obrady komisji sędziowskiej przy współudziale licznych mieszkańców, którzy bardzo interesowali się tą sprawą. Początkowo najwięcej zwolenników miał Różanów, ale w pewnym momencie na plac, gdzie odbywały się obrady komisji, zajechały dziesiątki furmanek z okolicznymi chłopami, członkami partii ludowej „Piast”, którzy zaczęli domagać się ustanowienia mojej nazwy. Ta niespodziewana pomoc przeważyła sprawę. Utrata stała się Piastowem”.

       Zygmunt Kosewski, człowiek, który wymyślił imię dla Naszego Miasta, zmarł 3 maja 2000 roku. Był Honorowym Obywatelem Piastowa.

 

BIULETYN INFORMACYJNY RM maj 2001

http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/Content/62016/00066826%20-%20Biuletyn%20Informacyjny%20Rady%20Miasta%20Piastowa%202001%20nr%209.pdf

 

http://www.piastow.pl/nasze-miasto/honorowi-obywatele/zygmunt-kosewski

 

zdjęcie: http://pam.piastow.pl/obwieszczamy-zmiane-nazwy/

I Konkurs Chopinowski

 

23 stycznia 1927 Warszawskie Towarzystwo Muzyczne zorganizowało I Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (Konkurs Chopinowski), dziś jeden z najbardziej prestiżowych konkursów muzycznych na świecie, odbywający się co 5 lat w Warszawie. 

 

      Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina jest jednym z najstarszych i najbardziej prestiżowych konkursów muzycznych na świecie. Ponadto jest jednym z nielicznych monograficznych konkursów pianistycznych, ponieważ jest poświęcony wykonawstwu muzyki jednego kompozytora.

      Pierwszy Konkurs Chopinowski odbył się w 1927 roku w Filharmonii Warszawskiej z inicjatywy wybitnego polskiego pianisty, pedagoga i kompozytora - Jerzego Żurawlewa. Konkursy im. F. Chopina odbywają się regularnie co pięć lat i są przeznaczone dla pianistów w wieku od 17 do 28 lat. Początkowo organizatorem konkursu była Wyższa Szkoła Muzyczna przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym, następnie Ministerstwo Kultury i Sztuki, Towarzystwo im. Fryderyka Chopina w Warszawie, a od 2010 roku konkurs powstaje przy współudziale Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Konkurs Chopinowski od 1957 roku należy do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych w Genewie, a grę pianistów ocenia międzynarodowe jury, którego przewodniczącymi byli tacy wybitni chopiniści, jak: Witold Maliszewski (1927), Adam Wieniawski (1932, 1937), Zbigniew Drzewiecki (1949, 1955, 1960, 1965), Kazimierz Sikorski (1970, 1975), Kazimierz Kord (1980), Jan Ekier (1985, 1990 i 1995), Andrzej Jasiński (2000, 2005, 2010) oraz Katarzyna Popowa-Zydroń (2015). Przesłuchania konkursowe przeprowadzane są w kilku etapach. Konkursy przedwojenne były dwuetapowe, IV, V, VI, VIII - trzyetapowe, VII, IX i następne - czteroetapowe, przy czym ostatni etap jest finałem Konkursu. Regulamin konkursu przewiduje nagrody główne oraz szereg nagród specjalnych, między innymi: Polskiego Radia za najlepsze wykonanie mazurków, Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie za najlepsze wykonanie poloneza oraz Filharmonii Narodowej za najlepsze wykonanie koncertu. Nagrody pieniężne oraz rzeczowe fundowane i przekazywane są przez osoby prywatne, krajowe i zagraniczne instytucje oraz stowarzyszenia. Polacy zwyciężyli w Konkursie czterokrotnie. Byli to: Halina Czerny-Stefańska (1949 r.), Adam Harasiewicz (1955 r.), Kristian Zimerman (1975 r.) i Rafał Blechacz (2005 r.).

      Konkurs Chopinowski to ogromne międzynarodowe wydarzenie kulturalne, któremu towarzyszą liczne imprezy - koncerty okolicznościowe, spotkania oraz wystawy.

Michał Włoszczuk 8c (2018)

http://www.chopin.pl/

http://www.wychmuz.pl

https://culture.pl