Inżynier Fryderyk Miller zakłada drugą fabrykę - Zakłady Kauczukowe „Piastów” SA (dzisiaj Piastowskie Zakłady Przemysłu Gumowego „Stomil” Sp. z o.o). zakład wyrobów gumowych, z ebonitu i wyrobów chirurgicznych; przy ul. Warszawskiej.

Piastów staje się gminą. Gmina liczy wówczas ok. 7,5 tysiąca, a sam Piastów - 2,5 tys. mieszkańców. Starosta powiatu warszawskiego informował, że w Piastowie i okolicy znajduje się 17 zakładów przemysłowych, liczne składy budowlane, 43 warsztaty rzemieślnicze i 38 sklepów. Charakterystyka przemysłu Piastowa sporządzona w 1928 roku w związku z planowanym utworzeniem gminy Piastów wspomina 43 zakłady rzemieślnicze i liczne składy budowlane, funkcjonowało 38 sklepów, głównie spożywczych.

AAN, MSW, sygn. 277, s. 345. 

      Szkoła Podstawowa Nr 2 w Piastowie powstała na miejscu uroczego parku. Wiekowe drzewa, nieco tajemniczych chaszczy oraz urocze alejki z ławkami otaczały staw i miejsce, w którym regularnie odbywały się potańcówki. Ten romantyczny zakątek, zmienił się w lecie 1934 roku w plac budowy. Po dwóch latach „Dwójka” miała swój pierwszy budynek z prawdziwego zdarzenia. Zakresem swojej działalności objęła teren miasta na północ od torów kolejowych. 

      Od czasu utworzenia szkoły w 1932 roku lekcje odbywały się bowiem w willi Świątkowskich przy ul. Tetmajera i w budynku pani Wiweger przy ul. Błękitnej (dziś Aksentowicza). Szkoła Podstawowa Nr 2 powstała w wyniku podziału najstarszej Szkoły Podstawowej w Piastowie - Szkoły Podstawowej Nr 1, początkowo nasza szkoła była filią tej ostatniej. Do nowo powstałej szkoły przyjęto 580 uczniów. Funkcję kierownika pełniła p. Zofia Jellinek. Dopiero od pierwszego września 1932 r. SP Nr 2 została usamodzielniona. Obowiązki kierownika pełniła p. Anna Grodecka. Pierwszymi nauczycielami byli: p. Leokadia Jodko-Markiewicz, p. Katarzyna Molińska, p. Maria Litwińska , p. Jan Manuszak, p. Stanisław Sobkiewicz, p. Halina Zawadzka. W latach 1932 - 33 szkoła liczyła 9 klas i 5 oddziałów. Nauka odbywała się w wynajętych pomieszczeniach. Od września 1933 r. kierownikiem szkoły został pan Jan Klepacki, który pełnił tę funkcję aż do wojny. Zgromadzenie obywateli gminy Piastów w dn. 23 lipca 1933 r. powołało Komitet Budowy Szkoły Nr 2. W dniu 29 lipca 1933 r. Komitet ukonstytuował się - przewodniczącym został wybrany - pan Wawrzyniec Murawski. W dniu 8 września 1933 r. wybrano na honorowego prezesa Komitetu Budowy Szkoły Nr 2 inżyniera Fryderyka Mullera. Pod budowę szkoły gmina Piastów ofiarowała plac o powierzchni 1,407 ha. W 16-tą rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości 11 listopada 1934 r. odbyła się w Piastowie wielka uroczystość. Starosta powiatu warszawskiego Jan Mieszkowski wmurował kamień węgielny pod budowę szkoły przy ul. Krakowskiej, dziś Al. Krakowska 20. Plan szkoły sporządził inż. Bogdan Lewandowski. Prace murarskie wykonał Franciszek Gabrysiak. 

      10 maja 1936 roku oddano do użytku budynek drugiej w Piastowie szkoły podstawowej. Mieściło się w nim sześć sal lekcyjnych, dwa korytarze, pokój nauczycielski i kancelaria kierownika szkoły. Poświęcenia budynku dokonał ksiądz proboszcz Henryk Kwasiborski. Pierwszym kierownikiem szkoły został Jan Klepacki. 24 czerwca 1936 roku szkoła otrzymała oficjalną nazwę: Siedmioklasowa Publiczna Szkoła Powszechna im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego.

 

Wrzesień 1939

      Pod koniec sierpnia 1939 roku wojna wisiała na włosku. W poniedziałek 4 września 1939 roku w budynku szkoły jak zwykle pojawiły się kolorowe zeszyty i granatowe mundurki z białymi kołnierzykami. Ale tylko na cztery dni. Bowiem już w piątek 8 września w Piastowie pojawili się żołnierze Wermachtu i zajęli budynki publiczne, między innymi szkołę. 

      Dopiero w listopadzie władze okupacyjne zezwoliły na mocno ograniczone funkcjonowanie szkół. Zakazano nauki literatury, historii i geografii Polski. Nauczyciele i uczniowie „Dwójki” zostali przeniesieni do pięciu domów prywatnych (przy ul. Orła Białego - u państwa Kaczmarków, przy ul. Matejki, ul. Błękitnej - dziś Aksentowicza, ul. Emilii Plater i u pani Grodeckiej.

 

Po 17 stycznia 1945 roku

      Wkrótce po wyzwoleniu w mieszkaniu pani Józefy Blicharskiej zebrali się nauczyciele z Piastowa. Dzięki ich wysiłkom obie szkoły podstawowe szybko wyszły z podziemia. Gmach „Dwójki” straszył pustymi otworami okiennymi, podziurawioną, porąbaną podłogą, zrujnowanymi piecami i zniszczonymi ścianami. Brakowało drzwi, rozkradziono sprzęt. Wszyscy czuli jednak ulgę i radość, że wracają do swojej szkoły. Dzięki wysiłkom nauczycieli i rodziców oraz sponsorom stosunkowo szybko udało się przystosować budynek do potrzeb nauczania. Jednak jeszcze na pierwsze lekcje uczniowie przynosili własne krzesła, a klasy liczyły nawet po pięćdziesięciu uczniów. Po wojnie ze względów politycznych Piłsudski nie mógł być już patronem szkoły. Poszukiwano więc nowego patrona. Przez kilka lat na lekcjach wychowawczych i zebraniach Samorządu Uczniowskiego toczyły się gorące dyskusje. Proponowano ludzi wielkich i znanych. Jednym z nich był związany ze szkołą prof. Zenon Klemensiewicz - światowej sławy językoznawca. Pamięć jego tragicznej śmierci była wtedy żywa i bolesna. Ostatecznie 20 września 1969 roku szkole nadano imię pierwszej polskiej noblistki - Marii Skłodowskiej-Curie. Podczas tej uroczystości Komitet Rodzicielski wręczył sztandar ówczesnej kierowniczce pani Krystynie Wyrzykowskiej. Mottem szkoły stały się słowa nowej patronki: "Jestem z tych, którzy wierzą, iż Nauka jest czymś bardzo pięknym". 

      Od końca lat siedemdziesiątych budynek szkoły był za mały w stosunku do rosnących wciąż potrzeb. Przez kilka lat - poprzedzających kolejną rozbudowę - klasy siódme i ósme przeniesiono do gmachu Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Piastowie. W latach 1986 - 1990 budynek „Dwójki” znów stał się placem budowy. Wszystkich  "Dwójkowiczów" przeniesiono do Szkoły Podstawowej Nr 5, gdzie zajęcia często kończyły się po godzinie osiemnastej. 

      W styczniu 2000 roku rozpoczęto jedną z największych inwestycji ostatnich lat w Piastowie - budowę hali sportowej połączonej z gmachem starej szkoły. Szkoła wzbogaciła się o kolejne sale lekcyjne, nową przestronną bibliotekę i wiele innych pomieszczeń. W uroczystości wmurowania kamienia węgielnego uczestniczył biskup Marian Duś, burmistrz Piastowa pan Zdzisław Brzeziński, pamiętająca czasy przedwojenne nauczycielka pani Barbara Chodecka, dyrektor szkoły pani Jadwiga Bendkowska i grono pedagogiczne, rodzice i uczniowie. Halę sportowo-widowiskową im. Tadeusza Ślusarskiego oraz nową część dydaktyczną oddano do użytku 5 maja 2001 roku. Tego dnia Prymas Polski Józef Glemp poświęcił nowy obiekt, a przedstawiciel wykonawcy robót przekazał dyrekcji symboliczne klucze. Długo oczekiwana inwestycja służy przede wszystkim uczniom. Korzystają z niej również inni mieszkańcy Piastowa. Jest dumą władz miasta i dyrekcji szkoły. Cieszy wszystkich.

 

Trochę najnowszej historii, sukcesy, ważne wydarzenia 

      Od 1 września 2001 r. Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Piastowie funkcjonuje w nowych warunkach lokalowych, dzięki oddaniu do użytku łącznika i hali sportowo-widowiskowej im. Tadeusza Ślusarskiego. Dyrektorem szkoły została pani Anna Depta. Poprawa warunków kształcenia, w tym bazy szkoły oraz ciągłe podnoszenie kwalifikacji zawodowych nauczycieli i realizowanie przez nich ścieżki awansu zawodowego, znacząco wpływają na wysoki poziom nauczania potwierdzony wynikami sprawdzianów zewnętrznych oraz wynikami klasyfikacji i promocji uczniów. W szkole funkcjonuje bardzo dobry system wspomagania ucznia, przestrzegane są jego prawa, szeroko rozwinięta pomoc socjalna dla dzieci, bogata oferta zajęć pozalekcyjnych, dobra współpraca z Radą Rodziców oraz otwartość szkoły i ciągłe monitorowanie wiedzy i umiejętności uczniów. 

      Od roku szkolnego 2001/2002 w kształceniu zintegrowanym wprowadzony został język angielski. W kolejnym roku szkolnym do użytku oddana została pracownia komputerowa z dostępem do Internetu. Obecnie w szkole funkcjonują 2 pracownie komputerowe z dostępem do Internetu i Multimedialne Centrum Informatyczne w bibliotece szkolnej pozyskane w ramach projektu MEN „Pracownie komputerowe dla szkół”. W placówce stworzone zostały uczniom i wszystkim pracownikom dobre i przyjemne warunki pracy. 

Szkoła jest kolorowa, czysta i przytulna. Przeprowadzono szereg prac remontowych, które dotyczyły głównie starej części budynku, dzięki czemu obecnie stara i nowa część szkoły tworzy spójną całość. W hali sportowo-widowiskowej poprowadzone zostało nagłośnienie, sukcesywnie wyposażana jest w sprzęt sportowy, otwarta została siłownia ze specjalistycznym sprzętem sportowym. Teren wokół szkoły zmienił również swój wygląd. Wokół budynku szkolnego posadzonych zostało wiele nowych krzewów ozdobnych. Na pięknym i rozległym terenie wokół szkoły znajduje się boisko ze sztuczną nawierzchnią i bieżnia, są 2 place zabaw (jeden z rządowego programu „Radosna szkoła”) oraz stara górka, po której zimą uczniowie mkną na sankach. 

      W szkole, co roku, organizowanych jest wiele różnorodnych konkursów od szczebla szkolnego do międzynarodowych. Uczniowie odnoszą sukcesy m.in. w konkursie matematycznym KANGUR i Asik, plastycznych, recytatorskich, ortograficznych, poezji własnej, historycznych, ekologicznych, językowych OLIMPUS i FOX oraz sportowych godnie reprezentując nasze miasto w zawodach powiatowych, a także o tematyce europejskiej i konkursach przedmiotowym organizowanych przez Mazowieckiego Kuratora Oświaty. 

Uczniowie pod opieką nauczycieli prezentują bogaty program artystyczny na różnorodnych uroczystościach szkolnych z udziałem zaproszonych gości i rodziców, a także na imprezach miejskich. Organizowanych jest szereg imprez klasowych i szkolnych. Dzieci wyjeżdżają do teatru, kina, na wycieczki krajoznawczo-turystyczne i „zielone szkoły”, zwiedzają muzea. Należą do drużyny harcerskiej i zuchowej. Prężnie i odpowiedzialnie działa Samorząd Uczniowski. 

      W latach 2002-2005 szkoła realizowała międzynarodowy szkolny projekt Programu Socrates Comenius, w ramach którego współpracowała ze szkołami z Austrii, Niemiec, Włoch i Rumunii. Badaliśmy „Wpływ położenia geograficznego i lokalnego klimatu na region agrokulturalny na obszarze Europy”. W 2004r. szkoła gościła uczniów ze szkół partnerskich. W 2005r. placówka otrzymała tytuł Szkoły z klasą po zrealizowaniu wielu zadań i spełnieniu wymagań akcji przebiegającej pod patronatem Prezydenta Polski. Natomiast w 2007r. tytuł Uczniowie z klasą. Blog naszych uczniów, którzy zajmowali się bezpieczeństwem w Internecie, został zakwalifikowany do „Złotej 50”. Uczniowie reprezentowali naszą szkołę na Ogólnopolskiej Konferencji Programów Młodzieżowych. Szkoła włączyła się w obchody Dnia Bezpiecznego Internetu 2008. Podjętych zostało szereg działań tak, aby z informacją dotrzeć do każdego ucznia, zmusić go do refleksji nad postępowaniem swoim i kolegów. Nasze działania zostały docenione i nagrodzone. Szkoła zajęła I miejsce w kraju w konkursie organizowanym przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową (NASK) oraz Fundację Dzieci Niczyje. 

      W roku szkolnym 2008/2009 uczniowie wzięli udział w programie Szkoła Myślenia i projekcie Symetria wokół nas. W celu podniesienia świadomości uczniów o prawach dziecka, szkoła przystąpiła w roku szkolnym 2009/2010 do ogólnopolskiego programu Szkoła z prawami dziecka. W kolejnym roku szkolnym, starsi uczniowie, z Klubu Przyrodniczo-Łowieckiego wzięli udział w VI edycji konkursu Czysty las. Przebiegał on pod patronatem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, Rzecznika Praw Dziecka i Prezesa Towarzystwa Przyjaciół Lasu. W ogólnopolskim konkursie uczestniczyło 1300 szkół, ale to nasza szkoła zajęła I miejsce a uczniowie odebrali czek w wysokości 10000 złotych. W drugim semestrze roku szkolnego 2011/2012 w placówce realizowany był projekt UE „Indywidualizacja nauczania uczniów klas I-III w Gminie Piastów”. Od 2007r. uczniowie uczestniczą w projekcie Każdy uczeń wie, co zrobić z ZSEE.

      W ramach programu „Ratujemy i Uczymy Ratować” przeszkoleni nauczyciele prowadzą zajęcia z pierwszej pomocy dla uczniów I etapu edukacyjnego na sprzęcie otrzymanym z Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy Jurka Owsiaka. Wdrożony został rządowy program Bezpieczna szkoła. W placówce odbyły się debaty z udziałem wszystkich uczniów, rodziców, nauczycieli i pracowników Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej oraz policji i Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Od kilku lat realizowany jest rządowy program „Szklanka mleka” i „Warzywa i owoce w szkole”. Od października 2012 roku klasy drugie realizują zajęcia na Uniwersytecie Dzieci w ramach współpracy z wyższymi uczelniami. Od 10 lat szkoła ma swoją stronę internetową. Wydawane są gazetki szkolne: „Świetlik”, „Informator biblioteczny” i” Obserwator szkolny”. 

      W placówce organizowanych było szereg imprez środowiskowych o charakterze oświatowym, kulturalnym i sportowym, m.in.: koncerty muzyczne z udziałem Chóru i Orkiestry Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. H. Wieniawskiego z Warszawy, uroczysty koncert „Święta miłości kochanej Ojczyzny” we współpracy z Fundacją im. Bogny Sokorskiej w ramach projektu „Rozśpiewać Piastów”, Dni Piastowa /turnieje sportowe, wystawa „Osiągnięcia piastowskich szkół i przedszkoli na 50-lecie miasta”, Miasteczko Harcerskie/, wieczór poetycko-muzyczny „Zawsze będę z Wami” poświęcony papieżowi Janowi Pawłowi II, Rajd Szlakiem naszej Historii, I Gminny Turniej Świetlic Szkolnych, coroczna akcja „Zima w mieście”, jubileusze naszej szkoły. Zorganizowanych zostało wiele imprez sportowych, w tym „Dzień Olimpijczyka” poświęcony patronowi hali sportowej z udziałem znanych polskich olimpijczyków i dzieci ze szkół specjalnych. Gościli w szkole m.in. K. Broniewski – olimpijczyk, Dyrektor Polskiego Komitetu Olimpijskiego, B. Gałązka- Dyrektor Biura Narodowego Olimpiad Specjalnych Polska, polscy olimpijczycy-A. Krzesiński, L. Ćmikiewicz, J. Wszoła R. Ryś-Ferenc, A. Supron, Z. Licznerski. Gościliśmy także Premiera Polski Donalda Tuska i Roberta Korzeniowskiego podczas spotkania z drużyną PIVOT. Odbywał się Międzynarodowy Turniej Koszykówki PIVOT CUP, Mistrzostwa Polski Seniorów Ju-jitsu, Ogólnopolski halowy Turniej Piłki Nożnej, Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Piłce Nożnej DHL, Wojewódzkie Mistrzostwa w Karate Tradycyjnym, Turniej Halowy na rzecz reaktywowania zespołu futsalu KP Warszawa, Turniej Gwiazdkowy /m.in. z udziałem Reprezentacji Artystów Polskich/.Turniej Mikołajkowy w piłce nożnej MKS Piast, Turniej Ministrantów oraz Zimowy Turniej o Puchar Przewodniczącego Miasta Piastowa. 

       W ramach Piastowskiej Ligii Szkolnej odbywają się zawody dla uczniów szkół podstawowych. W ramach programu „Aktywny wypoczynek” hala udostępniana jest bezpłatnie dla dzieci i młodzieży z piastowskich szkół i klubów sportowych. W późnych godzinach popołudniowych i wieczornych oraz w dni wolne od pracy w hali odbywają się zajęcia sportowe płatne dla pracowników firm i zorganizowanych grup sportowych. W kalendarz szkoły wpisał się organizowany każdego roku Piknik rodzinny gromadzący całe rodziny. Wszyscy wspaniale bawią się podczas tej imprezy. 

      Szkoła współpracuje z wieloma instytucjami wspierającymi jej działalność, m.in. z MOK w Piastowie, była współorganizatorem imprezy integracyjno-rekreacyjnej „Ku dobru” dla osób niepełnosprawnych, z harcerzami z Hufca Piastów oraz kombatantami AK, a także Ochotniczą Strażą Pożarną i policją z Wydziału Ruchu Drogowego przy organizacji egzaminu na kartę rowerową. W placówce odbywały się zajęcia „Lokalnej Szkoły Dyrektorów” prowadzonej przez p. I. Dzierzgowską, liczne kursy i warsztaty przedmiotowo-metodyczne dla nauczycieli zatrudnionych w piastowskich szkołach z udziałem metodyków i przedstawicieli instytucji oświatowych. Szkoła współpracuje także z Kompanią Reprezentacyjną Wojska Polskiego. W ramach współpracy z wojskiem uczniowie nasi byli gośćmi honorowymi podczas składania przysięgi wojskowej i Capstrzyku Niepodległościowego, zwiedzali jednostkę wojskową, zaś żołnierze uświetnili szkolne uroczystości pokazem musztry paradnej. Mamy wspaniałych przyjaciół i sponsorów.

      W 2007r. w placówce odbyła się Konferencja informacyjno-promocyjna programu „Uczenie się przez całe życie”. Organizatorem spotkania był Mazowiecki Kurator Oświaty, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji i dyrektor SP2. Było to ogromne przedsięwzięcie dla szkoły. Szkoła gościła bowiem blisko 250 dyrektorów placówek edukacyjnych z całego Mazowsza. 

      W roku szkolnym 2012/2013 SP2 jest w mieście największą placówką oświatową pod względem liczebności oddziałów i uczniów. Szkoła prowadzi 24 oddziały, w tym 21 klas I-VI w budynku SP2 oraz 3 oddziały przedszkolne w budynku G1. Do szkoły uczęszcza blisko 550 uczniów. Zatrudnionych jest 50 nauczycieli i 13 pracowników niepedagogicznych. 

      Szkoła nasza posiada liczne certyfikaty, m.in. jest SZKOŁĄ Z KLASĄ i ma UCZNIÓW Z KLASĄ, jest SZKOŁĄ Z PRAWAMI DZIECKA, SZKOŁĄ MYŚLENIA i SZKOŁĄ BEZ PRZEMOCY. Jest szkoła na miarę XXI wieku.

 

http://www.sp2piastow.pl/index.php/wydarzenia?showall=1&limitstart=

 

Otwarcie Szkoły Podstawowej nr 2.

      Nadanie patrona dla drugiej piastowskiej szkoły wiązało się ze śmiercią Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Władze Rady Gminy Piastów na nadzwyczajnym żałobnym posiedzeniu w dniu 15 maja 1935 roku podjęły uchwałę nr 23 o treści: Zarząd i Rada gminy Piastów na nadzwyczajnym żałobnym posiedzeniu w dniu 15 maja 1935 r. pragnąc uczcić Imię Wielkiego Wodza, Wskrzesiciela Wolnej i Niepodległej Rzeczypospolitej i Wychowawcy Narodu Polskiego, uchwala: Nowobudującą się szkołę Nr. 2 w Piastowie nazwać imieniem Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, aby duszę, serca i umysły młodzieży uczącej się w tej szkole, były przepojone czynami Wielkiego Wodza i Jego silnej i niezłomnej woli (…). Same uroczystości dotyczące poświecenia nowo wybudowanej szkoły miały miejsce dopiero 10 maja 1936 roku. Za ich organizację odpowiadała Gminna Komisja Budowy Szkół Powszechnych w Piastowie.

      W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej patronat Józefa Piłsudskiego nad szkolnictwem wydawał się władzom ludowym nieodpowiedni. W związku z powyższym podjęto starania o zmianę i nadanie nowego patrona dla piastowskiej dwójki. Uroczystość nadania szkole imienia Marii Skłodowskiej – Curie nastąpiła w dniu 20 września 1969 roku. Wraz z odsłonięciem pamiątkowej tablicy poświęconej polskiej noblistce szkoła otrzymała nowy sztandar. Dziś po upływie półwiecza od pamiętnych wydarzeń trudno ustalić, kto był inicjatorem i co kierowało społecznością szkolną podczas wyboru nowego patrona dla swojej placówki oświatowej. Być może było to spowodowane objęciem szkoły opieką przez Instytut Przemysłu Gumowego. 

 

Daniel Dalecki PAM (2018)

http://pam.piastow.pl/patroni-piastowskich-szkol/

 http://www.sp2piastow.pl/index.php/wydarzenia

Powstaje grupa sportowa Piast Piastów zainicjowana i wspierana przez inż. Fryderyka Müllera, w tym sekcja kolarska.

 

 

Działała Biblioteka stała oraz Koło Polskiej Macierzy Szkolnej na terenie Piastowa.

 

Strona Biblioteki Miejskiej

Konstytucja kwietniowa

  23 kwietnia prezydent Ignacego Mościckiego podpisał Konstytucję kwietniową. Obywatel miał zapewnioną równość wobec prawa, możliwość rozwoju wartości osobistych oraz wolność sumienia, słowa i zrzeszeń, ograniczone jednak przez dobro powszechne, ponieważ żadne działanie nie może stanąć w sprzeczności z celami państwa, wyrażonymi w jego prawach. W razie oporu państwo stosuje środki przymusu.  

Konstytucja kwietniowa, składanie podpisu przez prezydent Ignacego Mościckiego, 1935

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego

 

   Utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego (1936–1939) - okręgu przemysłowego przemysłu ciężkiego o powierzchni 60 000 km² (44 powiaty). Okręg zamieszkiwało 6 mln ludzi w południowo-centralnych dzielnicach Polski. Celem budowy było zwiększenie ekonomicznego potencjału Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego. Zakłady COP zapewniły pracę na terenach dotkniętych największym bezrobociem, a budowa infrastruktury towarzyszącej podniosła poziom cywilizacyjny tych terenów. 

 

Mapa Centralnego Okręgu Przemysłowego

Ilustrowany Kalendarz Słowa Pomorskiego 1939